Etiquetas Latexos de Ana

miércoles, 30 de noviembre de 2016

ILUSTRES VECINOS

TRIUNVIRATO   HONORABLE


Publicado por Manuel Lamas en https://xastredacarqueixafiolledo.com/

80 Aniversario 1936-2016

 Os aniversarios en cifra redonda estimulan a memoria e fan lembrar personas e feitos latentes na vida diaria, nembargantes, cando se trata de feitos para esquecer, téndese sobre a memoria unha nube de ley do silencio que os deixa no fondo do espello. Un deses feitos foi a Guerra Civil, suceso dramático de barbarie e crueldade entre dous bandos compatriotas, do que inda hoxe persiste un tabú de amnesia colectiva.
Cúmplese este ano o 80 Aniversario e anque no horizonte persiste a negra sombra do esquecemento, non impide recoñecer os méritos de xente honorable, xa que a práctica de valores humanos nunca ten bando.
Por iso, o pasado día 23 de outubro, celebrouse un Acto Cultural, promovido pola Asociación Lazoiro de Salvaterra, nunha ben restaurada galería das Minas da vila, ou Covas de Doña Urraca, ateigada de público, maiormente xove, en homenaxe a tres veciños honorables do noso Concello, que estaban esquecidos polo feito de quedar no bando perdedor.
Nas paredes do local estaban expostas fotografías e documentos relacionados coa biografía dos homenaxeados e no turno de intervencións pronunciou unha amena conferencia o Presidente da Real Academia Galega, Xesús Alonso Montero, impregnada da erudición e do bo humor que o caracteriza, tamén interviron o historiador Xosé Ramón Paz Antón e puxo o son romántico o profesor de música nativo Fernando Abreu, todos eles presentados polo membro da Asociación convocante, Antón Lorenzo
 MANUEL MARIÑO MÉNDEZ
Agrarista. De profesión labrador, veciño da parroquia de Fiolledo, primeiro Alcalde de Salvaterra ó instaurarse a II República o 14 de abril de 1931. Home autodidacta e dotado dun talento emprendedor de compromiso social, a primeiros do século XX, con pouco más de 20 anos, funda en Fiolledo unha Asociación Agraria, en sintonía co esprito da emigración, progreso e cultura para as aldeas e os labradores.
Nesta actividade asociativa agraria non está só, sen dogmatismos ideolóxicos convirtese en líder de outros veciños que o siguen, uns de familias conservadoras e acomodadas, outros máis humildes e de distinta sensibilidade, entre os que reinaba unha solidaria complicidade.
            No ano 1913 funda a Sociedade Agraria de Fiolledo, Oleiros e Salvaterra, e ó crearse a Unión Progresista do Disitrito de Salvaterra en Bos Aires en 1921, presidida por Manuel Puente, convírtese no seu delegado, calificado de “infatigable camarada da Unión Progresista”Deste xeito da os primeiros pasos para construir na capital da vila a Casa do Pobo ou Casa Sindical, cooperativa agraria e formación, costeada integramente polos emigrados e inaugurada no ano 1928, con asistencia de Manuel Puente na presidencia e Mariño a sua dereita.
Home eficaz. Ao declararse a II República, 14 de a bril de 1931, os veciños máis movilizados en actividades sociais do Concello propuxeron a MARIÑO como novo Alcalde constituente, e foi elixido, manténdose no cargo ata 1934, en que foron cesados estes cargos por orde gubernativa “para reorganizar los nuevos Ayuntamentos”, sucédeo Luis Porto Lemos?. Pero o 24-2-36, consta en Acta, que por outra orde gubernativa son novamente repostos os anteriores cargos .
Cos escasos recursos públicos dos que dispuña, fixo a Ponte de Ferrónabriu unha nova escola para nenas en Fiolledo, e outras obras nas demáis Parroquias, aumentando a sua popularidade e carisma personal.
 Prudente. Cando o 18 de Xullo de 1936 se declara a Guerra Civil, Mariño forma un Comité de Defensa da República e, cumplindo órdes do Gobernador Civil de Pontevedra, Acosta Pan, firma escritos de requisa de armas e municións polas casas, declara a folga laboral e pon atrancos para impedir a entrada do Exército, mantendo o control no Concello, sin permtir desmáns.
Como se había concentrado xente na praza, diante do Concello, en actitude de crispación e nerviosismo pedindo enfrontamento, Mariño sale o balcón e pide calma, a espera de másinformación, conseguindo apacigar os ánimos.
 Imparcial e ponderado. Aguanta no seu cargo ata que o día 26, ante a inminente entrada do Exército, reúnese co Teniente de Carabineros do posto de Salvatrerra, leales a República, Francisco Villarrubio, e acordan facer a entrega do Axuntamento ó Sarxento da Garda Civil, Evarisito Ordóñez Pérez, nomeado Delegado de Orden Público na vila. Nesta negociación Mariño consigue  temporalmente quedar a salvo cos seus colaboradores e, según se comenta, logrou que non saira de Salvaterra o camión cargado cos Carabineros do posto, presos para levar a Tui, salvándolles a vida.
Ben valorado. Por todo iso, sempre foi persona apreciada e respetada , e nesta ocasión, conscientes os veciños de que a vida de Mariño peligraba, Arturo Queimadelos, médico en Arantei, e o comerciante Carlos Suárez Orge, que tiñan unha piragua, levárono dende o seu refuxio onde estaba escondido e pasárono clandestinamente a Portugal. Detido polos Guardiñas, comenzando un calvario de peregrinación por Porgual, Francia ata aparecer en Barcelona o 6 de xaneiro do ano 1939 nunha carta que escribe os seus benefactores de Bos Aires,“Centro Renovación”, na que agradece a axuda económica que estaban a recibir e felicitan o novo ano “que será el de la victoria para nuestra querida tierra libre de traidores e invasores extranjeros” (mal sabía que sería victoria pero do bando contrario). Ademáis de Mariño, esta carta vai firmada por José Troncoso, alcalde de Mondaríz, Ramón Troncoso Fernández, Diputado Provincial por Ponteareas-A Cañiza, Antonio Barbeito Pérez, Concejal do Axuntamento de Ponteareas, José María González Vázquez, Comisario Político e Maestro Nacional.
 Discreto e respetuoso. De Barcelona foi a Bos Aires, onde continuou oito anos máis de exilio, ata 1947, acollido a unha amnistía de Franco para os exiliados que non tivesen delitos de sangue. Chegado a sua añorada terra, xuntouse coa sua familia, sua dona Primitiva e sua filla Rudesinda e os netos, leva unha vida discreta, sin ninguna actividade pública, dedicado únicamente a traballar as fincas e á lectura.
As tradicións da aldea. Cando na parroquia empezaron a facer panteóns, apúntase a facer un para él a sua familia. Nesta ocasión retoma a amistad co Sr.abade, D. José Pérez Redondo, que fora un dos destinatarios das “requisas” firmadas polo Alcalde Mariño nos comenzos da Guerra Civil (todo un exemplo edificante de reconciliación).
Ó caer enfermo de gravidade, recibiu o Extremaunción e foi enterrado coas honras fúnebres de costume no seu panteón, no nicho da parte alta , sen ningunhna inscripción na lápida que o recorde.
O CONFLICTO AGRARIO, OS FOROS. A lacra dos “foros” era un xeito de contrato de esclavitude entre a nobleza rural terrateniente e os labregos,  convirtindo a economía do rural en miseria, motivo de grandes movilización de perotesta. En Fiolledo existe un destes documentos, do 16-1-1786, con un solemne protocolo que leva na cabeceira o selo do rei Carlos III,  firmado por Manuel Antonio Avalle, Rexidor de Tui (especie de Alcalde), con propiedades en Salceda e Fiolledo, que cede en “aforo” o Campo das Levadas, limite co muiño de Ferrón, a Juan Pérez de Fiolledo, baixo renda ou canon anual de “60 ferrados de maíz, 6 de trigo, 6 de centeno y 4 reales de vellón en dinero”, a pagar o día de San Mariño, tanto que faga bo ou mal tempo, excesiva carga para unha familia. Neste documento faise constar que o aceptante “no firma porque no sabe”, mostra do escaso nivel cultural.
Coa Pragmática de Carlos III de 11-5-1763, os “foros” quedaron aplazados e co goberno da I República, de vida efímera, declaráronse redimdos o 20-8-1873. Pero en 1875, restaurada a Monarquía, na persona de Alfonso XII, retornou á situación anterior.
Os mártires de Sobredo (Guillarei) foi un episodio de protesta contra os foros, ocurrido o 28 de novembro de 1922, ó que acudiron uns 2.000 veciños que protestaban por un embargo de bens por impago de foros e pedían a sua supresión. Acudira un Xuiz e a Garda Civil,  que fixo uns disparos e morreron tres personas, entre elas Venancio González Romero, presidente da Asociación de Obreiros e Agricultores de Budiño e Salceda.
 JOSE DOMÍNGUEZ GONZÁLEZ
 Natural de Corzáns, no mesmo Concello de Salvaterra, da familia do “Amaro”, fora cando era novo  para a Arxentina e alí chegou a ocupar un cargo no Sindicato UGT, gremio de panadería, e directivo da Unión Progresista do Distrito de Salvaterra en Bos Aires, demostrando intelixencia e compromiso social, formación cultural e ideolóxica .
            Autor de artigos de carácter político social, colaborando en revistas e xornais da época, con boa caligrafía e coherencia ideolóxica. Dada a sua experiencia na defensa dos dereitos dos traballadores, tal vez foi un “activista liberado” enviado un ano antes dos sucesos do 36 polo sector galeguista e socialista da Arxentina para unirse ó Alcalde Mariño na xestión da Alcaldía de Salvaterra (conclusión do Historiador Ramón Paz), convirtido en Teniente Alcalde e único membro da corporación municiapl con formación política.
            Nas actividades de defensa da legalidade Republicana, ordenadas polo Alcalde nos primeiros días da Guerra, él sería un dos integrantes destacados, polo mesmo motivo tamén foi perseguido e detido polos piquetes de falanxistas e condenado a pena capital.
            Dende a cárcel de Vigo escribiu varias cartas a sua noiva Angelina Estévez, que vivía no barrio do Barral en Leirado, que sirviron de análisis e comentario literario do Académico Xesús Alonso Montero, neste acto cultural de homenaxe, exemplo antolóxico do que son os sentimentos de personas condenadas a pena capital dirixidos os seres queridos.
 MANUEL PUENTE GONZÁLEZ
 Gran filántropo de orixe moi humilde, nacera no Lugar do Monte, barrio da Vaquería, Parroquia de Oleiros, o 16-8-1890 e falece en Bos Aires o 24-3-1970.
 Orfo de pai, ós 6 anos comenza a traballar nunha tenda, máis tarde emigra a Barcelona e despois a Bos Aires. A base de tesón e traballo chega a fundar a firma comercial adicada a pratería e alfaiería máis importante da Arxentina, “Zeus”, con sucursais en diversos países europeos, e chegou a adquirir unha importante posición económica.
Destacado patriota galego, empeñado na tarefa de axudar económicamente a construir escolas e sociedades agrarias no Condado. Á chegada de Castelao convírtese no seu mecenas e amigo fraternal. Funda a editorial Nós, onde se imprime a obra “Cruces de Pedra”, patrocina o Centenario do Banquete de Conxo e financia a “Historia de Galicia” dirixida por Otero Pedrayo.
Donou a fonte de pedra do lugar do Monte, recentemente levada ó barrio de Pedra Furada, a causa das obras do “Porto Seco”. Os veciños mostráronlle o agradecemento nunha placa de mármol que dí: CONSTRUIDA ESTA OBRA EN 1929 A EXPENSAS DE DON MANUEL PUENTE GONZÁLEZ RESIDENTE EN BUENOS AIRES.
Como presidente e fundador da “ Sociedade Unión Progresista”,  propicia a contrucción do histórico edificio de Salvaterra, inaugurado en 1928Esta obra foi feita con aportacións económicas dos socios, un dos socios emigrados era o tamén veciño de Fiolledo (barrio da Carqueixa), José Guillade Rodríguez, da familia dos Vegas de Cudesás, que aparece nesta fotografía xunto a sua muller María Vázquez López (Urxeira) e nai María López Rotea. Saíra para emigración nos anos 20, quedando a Urxeira embarazada da única filla e, coma moitos casos, non retornou, porque lamentablemente faleceu nun accidente en xaneiro de 1935, cando a filla, Sara, tiña 10 anos, sin chegar a vela nin ésta ó seu pai. 
Antes de morrer había mandado  un baúl con roupa para a sua familia, Urxeira, por José Domínguez (Pepe do Amaro), que entregou nada máis chegar, levando una alegría, que inda hoxe recorda a sua filla Sara.

viernes, 18 de noviembre de 2016

HENRIQUE MONTEAGUDO PREMIO ROSA DOS VENTOS 2016






Concedido anualmente por los alumnos de 5.º curso de Bachillerato del Instituto Santiago Apóstol de Buenos Aires

Buenos Aires, 18 de noviembre de 2016.- El sociolingüista gallego Xosé Henrique Monteagudo Romero, miembro de número de la Real Academia Gallega (RAG) y profesor de la Universidad de Santiago de Compostela (USC), es el galardonado este 2016 con el premio Rosa dos Ventos que cada año concede el Instituto Santiago Apóstol de Buenos Aires. Los alumnos de 5.º curso de Bachillerato reconocen con esta distinción “el compromiso que muestra en sus actuaciones públicas en defensa de la identidad de Galicia” así como “su trabajo constante desde el ámbito académico en la defensa del patrimonio cultural”. Asimismo, los jóvenes destacan el “vínculo” que Monteagudo “mantuvo candente con la realidad” de la emigración en general y, concretamente, con la institución educativa a la que pertenecen. “Las atenciones que siempre nos dispensó cuando viajamos a Galicia y sus valores personales en los que se mezcla el espíritu crítico con ansias constructivas son, entre otros, argumentos por los que deseamos que esta Rosa dos Ventos 2016 lleve su nombre”, subrayan en la misiva manuscrita que los chicos le enviaron estos días para comunicar su decisión.

Agradecido, el profesor Monteagudo ya dio respuesta a dichas letras asegurando que espera poder recoger el galardón personalmente. “Recibo con inmenso orgullo y una enorme modestia una distinción que honra, mucho, y que obliga, mucho más aún”, apuntó. “No tengo palabras para expresar la emoción, la honra, el agradecimiento que en mí suscita la carta de los y de las estudiantes”, escribió el secretario de la Real Academia Gallega en la misiva firmada hace horas. En ella hace hincapié en el origen del reconocimiento. “Viene del pasado (de una larga memoria), pero sobre todo viene del porvenir, del futuro que representa esa juventud gallego-argentina”, apuntó.

El Rosa dos Ventos

El Rosa dos Ventos es un premio que desde hace cuatro años los alumnos del último curso de Bachillerato del Instituto Santiago Apóstol de Buenos Aires. Con él se pretende homenajear a un hombre o mujer que, sin formar parte de la institución, acredite méritos destacables en la defensa de la identidad fundacional de la institución educativa. Del mismo modo, simboliza el hermanamiento con los premiados para que continúen acompañando la labor pedagógica de la escuela y difundan en la otra orilla del Atlántico las actividades que realiza. En estos años, fueron premiados el editor y periodista, Víctor Fernández Freixanes (2012), el presidente del Centro PEN Galicia, Luis González Tosar (2013), el escritor y académico, Manuel Rivas (2014), y el músico Carlos Núñez (2015).
                
 Instituto Santiago Apóstol

El Instituto Santiago Apóstol de Buenos Aires está desarrollando desde hace más de una década y media un trabajo continuo en el asentamiento, potenciación y difusión de los valores patrimoniales gallegos dentro de un currículo parejo al de los centros asentados en la Galicia territorial.
Este centro, gestionado por la Fundación Galicia América (constituida por la Xunta de Galicia y el Centro Galicia de Buenos Aires), desarrolla un proyecto educativo bicultural en los niveles Inicial, Primario y Secundario y trabaja con el objetivo primordial de brindar una educación de calidad contrastada, elemento fundamental en la promoción de una escuela que lleva implícito el nombre de Galicia fuera de las fronteras administrativas de la Comunidad Autónoma.
Así, la custodia, difusión, reforzamiento y desarrollo del patrimonio material e inmaterial gallego en todos los campos y la oferta de una educación abierta a los cambios que exigen los nuevos tiempos son fundamentos innegociables de la institución educativa, pilares básicos que sustentan todos los trabajos cotidianos.

Henrique Monteagudo

Profesor Titular de Filologías Gallega y Portuguesa en la Universidad de Santiago de Compostela (1997). Licenciado en Filología Gallego-Portuguesa por la Universidad de Santiago (1981). Doctor en Filología por la misma Universidad (1995), en la que ejerce como docente desde 1982. Premio Extraordinario de Doctorado (1995). Investigador del Instituto da Lingua Galega (U.S.C.) desde 1981, y miembro de su Comité Científico desde 1995. Investigador del Centro de Lingüística Geral e Aplicada de la Universidade de Coimbra desde 2007.
            'Assistant Lecturer' en la Universidad de Birmigham (Reino Unido) 1988-89. Profesor visitante en el Graduate Center de la City University of New York (1996, 2006). Profesor Convidado en la Universidad de Lisboa (1997). Profesor visitante de la Universidad de Buenos Aires (2004, 2007), en la University of California (Santa Barbara) (2008) y el la Universidade de São Paulo (2009). Invitado como conferenciante en las Universidades de Madrid, Barcelona, Valencia, Vitoria-Gasteiz [UPV], Salamanca (España); Braga, Porto y Lisboa (Portugal); Oxford y Birmingham (Reino Unido); Trier, Freie Universität-Berlin y Kiel (República Federal Alemana); Universidad de las Américas (Puebla, México); Universidad Federal de Bahia y Universidad Estadual do Ceará (Fortaleza); Universidad de Amberes (Bélgica) y Universidad de California en Santa Bárbara (USA).
            Secretario del ‘Consello da Cultura Galega’ (2000-10) y coordinador de su ‘Sección de Lingua’ (1998). Director del ‘Centro de Documentación Sociolingüística de Galicia’ del ‘Consello da Cultura Galega’ desde 1998.
            Director del proyecto ‘Obras de D. R. Castelao’ (1998-2000). Co-director del proyecto ‘Informe de Política Lingüística e Normalización en Galicia (1980-2000)’. Director del proyecto ‘Obras de Martín Sarmiento’.
            Promotor de los ‘Encontros para a Normalización Lingüística’ (9 ediciones, 1993-2005). Fué co-organizador, con la prof. Pilar Vázquez Cuesta, del ‘Encontro de Escritores Galegos e Portugueses’ (Consello da Cultura Galega / Fundação Calouste Gulbenkian, Santiago de Compostela, 1992), Secretario del Congreso Internacional ‘A Universidade na Torre de Babel: plurilingüismo e Universidade’ (Universidade de Santiago de Compostela, 1995), y Secretario de Organización del ‘Congreso Internacional de Estudos sobre Curros Enríquez e o seu tempo’ (Celanova, 2001).
            Co-director de la ‘Serie lingüística’ del Consello da Cultura Galega (2003), con tres volúmenes editados hasta la fecha.
            Miembro del Consejo de Redacción (desde 1988) y co-director (desde 2003) de la revista cuatrimestral Grial. Revista Galega de Cultura.
Miembro del Consejo de Redacción de la revista electrónica Estudos de Lingüística Galega (ILG/USC)
Miembro del Consejo Editorial de Parábola Editorial (São Paulo) desde 2007.
Coordinador del Programa Oficial Interuniversitario de Posgrado ‘Máster en Política Lingüística e Normalización en Galicia’ (Universidade de Santiago de Compostela, Universidade da Coruña, Universidade de Vigo, 2008-09).
Miembro numerario de la Real Academia Galega.

         Publicaciones más destacadas
  • Director y co-autor del estudio Aspectos sociolingüísticos do bilingüismo en Galicia (Xunta de Galicia, 1985).
  • Co-autor de la Gramática galega (Editorial Galaxia, 1986; siete ediciones hasta 1996).
  • Co-autor de la edición crítica Sempre en Galiza, de Castelao (1992), con estudio introductorio, notas, aparato crítico e índices.
  • Co-editor de Follas Novas, de Rosalía de Castro (1993), con estudio introductorio e índices.
  • Editor académico del volumen Estudios de sociolingüística galega (1995).
  • Editor filológico de la colectánea Castelao de viva voz. Conferencias e discursos (1996).
  • Co-editor de las piezas teatrales A Lagarada y O desengano do prioiro, de R. Otero Pedrayo (1998), con glosario.
  • Autor de la monografía Historia Social da Lingua Galega (1999).
  • Autor de la colección de estudios Castelao: defensa e ilustración da lingua galega (2000).
  • Coordinador de la edición das Obras de A. D. R. Castelao (6 vols. de obras + 2 vols. de estudios).
  • Editor filológico de Sempre en Galiza (tres ediciones: 2000, 2002, 2004) y del volumen Oratoria (2000) de A. D. R. Castelao.
  • Responsable de la antología Martín Sarmiento: sobre a lingua galega (2002), con estudio introductorio, notas e índices.
  • Editor del Catálogo de libros curiosos y selectos, de M. Sarmiento (2002), con estudio introductorio y apéndices.
  • Editor del Coloquio en mil duascentas coplas galegas, de M. Sarmiento (2002).
  • Co-editor de las Actas do Congreso Internacional ‘Curros Enríquez e o seu tempo’ , 2 vols. (2004).
  • Co-editor del volumen Norma lingüísica e variación. Unha perspectiva desde o idioma galego (2004).
  • Letras Primeiras. O foral do Burgo de Caldelas, os primordios da lírica trobadoresca e a emerxencia do galego escrito (Fundación Barrié de la Maza, 2008).
  • As razóns do galego. Apelo á cidadanía. (Editorial Galaxia, 2009).
  • De verbo a verbo. Documentos en galego anteriores a 1260. (En colaboración con Ana Isabel Boullón Agrelo; anexo 65 da revista Verba. Anuario de Filoloxía Galega, Universidade de Santiago de Compostela, 2009).
  • Coordinador del volumen Sociedades plurilingües: da identidade á diversidade. (Consello da Cultura Galega, 2009).
  Autor de numerosos trabajos sobre filología, lingüística, sociolingüística e historia social de la lengua gallega, presentados en congresos nacionales e internacionales, y publicados en revistas especializadas como Grial (Vigo), Verba (Santiago), Cadernos de Lingua (A Coruña), Boletín da Real Academia Galega (A Coruña), Colóquio/Letras (Lisboa), Portuguese Studies (Cambridge), Plurilinguismes (París), The Year's Work in Modern Languages (Oxford), Lengas (Montpellier), Revista Portuguesa de Filologia (Coimbra), Anuário Internacional de Comunicação Lusófona (São Paulo), y series como Trends in Romance Linguistics and Philology (Berlin & New York), Lexikon der Romanistik Linguistik (Tübingen, Alemania) o ‘Études linguistiques / Linguistische Studien’ (Munich, Alemania). Colaborador de la Gran Enciclopedia Galega, Verbo. Enciclopédia Luso-Brasileira de Cultura (Portugal e Brasil) y Facts about the World's Major Languages (USA).

Fuente: http://webspersoais.usc.es/persoais/henrique.monteagudo/index.html